Türkiye’de seçmenler, cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimleri için 14 Mayıs Pazar günü sandığa gidecek. Yurt dışında yaşayan 6,5 milyonu aşkın Türk vatandaşı için ise bulundukları ülkelerde Türkiye’den daha önce, yaklaşık iki hafta boyunca sandık başına gidecek. Yüksek Seçim Kurulu’nun açıkladığı takvime göre yurt dışında ve gümrük kapılarında oy verme işlemi 27 Nisan Perşembe gününde başlayacak ve 9 Mayıs 2023 Salı günü son bulacak.
Cumhurbaşkanı seçiminin ilk turunda sonuç alınamazsa seçimin ikinci turu 28 Mayıs Pazar günü yapılacak. İkinci turda yurt dışında ve gümrük kapılarında oy verme işlemi 20 Mayıs’ta başlayacak. Yurt dışında kurulacak sandıklarda ikinci tur için oy verme işlemi 24 Mayıs’ta son bulacak.
Bu çerçevede yaklaşık 1,5 milyon seçmenin bulunduğu Almanya’da seçim hazırlıkları başladı. Almanya’da seçimler 13 başkonlosluk bölgesinde yapılacak. Fiziki koşulları uygun olan konsolosluk binalarının avlularında kurulan çadırlarda oy verme işlemi gerçekleştiriliyor. Avlusu ya da yeterli alanı bulunmayan başkonsolosluklar ise çevrede bir salon kiralayarak oy merkezine dönüştürüyor.
Yurt dışındaki seçim merkezlerinde sadece oy verme işlemi yapılıyor. Oy pusulaları ağzı mühürlü çuvallarla sayım için daha sonra Türkiye’ye gönderiliyor.
Oylar konsolosluklardaki kilitli odalarda saklanıyor
Daha önce Almanya’nın Köln kentinde Yurt Dışı İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı Seçim Komisyonu üyesi olarak görev yapan CHP’nin Kuzey Ren Vestfalya Eyaleti Teşkilatı’ndan Kazım Sarıkaya, yurt dışında oy verme süreci ile ilgili DW Türkçe’ye bilgi verdi.
İşleyişin Türkiye’dekinden çok farklı olmadığını, ancak oy verme işleminin süresinin bir günden fazla olması nedeniyle seçim ve sandık kurulu üyelerinin sorumluluklarının arttığını belirten Sarıkaya, sürecin nasıl işlediğini şöyle anlattı:
“Öncelikle başkonsolosluk bünyesinde Seçim Kurulu oluşturuluyor. Bu kurullara Almanya’daki başkonsoloslar ve bir de yardımcısı başkanlık yapıyor. Onların görevi koordinasyonu sağlamak. Seçimleri ise sandık kurulları yapıyor. Sandık kurulları da bir başkan, bir kamu görevlisi ve üye ve en son seçimde en çok oy alan üç partinin belirlediği isimlerden oluşuyor. Almanya’da kamu görevlileri daha çok din adamları olduğu için genellikle imamlar bu kurullarda bulunuyor.”
Sandık kurulu üyelerinin oy verme işleminin takibi, zarfların sayılması, oy verme işlemi bittiğinde zarfların çuvallara konup saklanması ve sürecin sonunda Türkiye’den gelen yetkililere teslim edilmesi gibi görevleri bulunuyor. Çuvalların ağzı mühürlendikten sonra konsolosluklardaki özel bir odada depolandığına dikkat çeken Sarıkaya, bu odanın kapısında sadece Seçim Kurulu Başkanı ile partilerin görevlendirdiği kurul üyelerinin açabileceği, her birine özel kilitlerin takılı olduğunu söyledi. Sarıkaya, “Örneğin kapıda dört adet kilit bulunur ve bu kilitlerin her birinin ayrı anahtarları vardır. Açılabilmesi için o dört kişinin aynı anda orda olması gerekir. Eğer biri eksikse o kapı açılmaz” dedi.
Sandık kurulu üyelikleri sırasında seçimlerin sağlıklı yapılmasını engelleyecek ciddi bir sorunla şimdiye kadar karşılaşmadıklarını ifade eden Sarıkaya, “Oy verme işlemi genellikle sakin geçiyor. Bazı kurul üyelerinin seçmenleri yönlendirmeleri girişimleri oldu, ama onlara hemen müdahale edildi. Oyların güvenliğinden kimsenin endişesi olmasın. Biz havalimanlarında uçağa kadar oylara eşlik ediyoruz. Yani son gün oyları mühürlü çuvallarla Türkiye’den gelen YSK ve parti temsilcilerine uçakta güvenli bir şekilde teslim ediyoruz” şeklinde konuştu.
Yurt dışında 2014 yılından bu yana oy kullanılıyor
Yurt dışındaki seçmenlerin bulundukları ülkelerde oy kullanabilmesi ilk kez 2014 yılında yapılan cumhurbaşkanlığı seçimiyle mümkün olmuştu. Ancak bu seçim sınırlı merkezlerde ve randevu ile yapıldı. Randevu alamayanlar oy kullanamadı. Tepkiler üzerine daha sonraki yıllarda yapılan seçimler ve referandumda (2015, 2017, 2018) randevu sistemi kaldırıldı. 14 Mayıs seçimi için de randevu zorunluluğu bulunmuyor.
24 Haziran 2018’de yapılan seçimlerde kayıtlı seçmen sayısı 3 milyon 44 bin 837 olarak belirlenmiş, ancak bunlardan 1 milyon 525 bin 279’u oyunu kullanmıştı.
Dışişleri Bakanlığı’nın 2019 verilerine göre 5,5 milyonu Batı Avrupa ülkelerinde olmak üzere Türkiye dışında 6,5 milyonu aşkın Türk vatandaşı yaşıyor. Almanya’daki seçmen sayısının ise 1,5 milyon civarında olduğu tahmin ediliyor. Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları 1987’den beri ise gümrük noktalarında kurulan sandıklarda da oy kullanabiliyor.
