Son yılların en çok tartışılan yatırım araçları arasında yer alan kripto varlıklar, Bitcoin’in yakaladığı yükseliş trendi ile yine herkesin dilinde. Özellikle de enflasyon karşısında para kaybetmemek isteyen vatandaşlar, çoğu zaman eşten dosttan duydukları kripto varlıklara yatırım yapıyorlar. Ancak pek çoğu, aslında neye yatırım yaptığını bile tam olarak bilmiyor.
Şöyle izah edelim, yatırım yaptığımız şeylerin adını bile doğru düzgün bilmiyoruz. Şöyle ki bugün pek çok kişi için binlerce türde olan kripto varlıklar, genelde “kripto para” şeklinde anılıyor. Ancak bu durum, kripto para camiası için çok büyük bir yanlış. Çünkü her alıp sattığınız şey aslında kripto para değil.
Kripto para (coin) ile token aynı şey değildir.
Binance gibi borsalarda alım satım yapılan şeylerin bazıları kripto parayken, bazıları ise aslında token’dır. Camiada bu tabirler genelde birlikte kullanılır. Aslında bu yanlış değildir. Kripto para ile token’lar birbirlerine çok yakın varlıklardır ancak aynı zamanda bir o kadar da uzaktırlar. Gelin şimdi, kripto para ile token’ların sahip oldukları özelliklere yakından bakalım.
Kripto para birimlerinin özellikleri:
- Kendilerine özel blockchain ağlarına sahiptirler.
- Bir takas aracı, yani para olarak kullanılırlar.
- Başlı başına birer varlıklardır. Başka bir varlık veya hizmetleri temsil etmezler.
- Sistem güvenliğini sağlamak açısından kriptografiye (şifreleme) sahiptir.
- Herhangi bir otoriteye bağlı değildir. Kodlarla yönetilirler.
Evet, Bitcoin gerçekten de kripto para birimidir.
Yukarıya bıraktığımız özellikler, dikkat ederseniz aslında Bitcoin‘i anlatmaktadır. Bizler bu yüzden, Bitcoin’i gerçek bir kripto para birimi olarak kabul edebiliriz. Bununla birlikte, Ethereum da tıpkı Bitcoin gibi bir kripto para birimidir.
Token’ların özellikleri:
- Kendilerine ait blockchain ağları yoktur. Başka bir ağa bağlıdırlar.
- Sadece para olarak değil, kuruldukları platformlarda oyun oynamak, hizmetlere erişimleri açmak veya DeFi prosedürlerini tamamlamak için kullanılabilirler.
- Bitcoin veya Ethereum’daki gibi şifreleme özellikleri yoktur.
- Bir kişiye veya bir vakıf yönetiminde olabilirler. Eğer isterseniz bugün siz de bir token oluşturabilirsiniz.
- Alt sınıflara da ayrılabilirler.
Token’ların büyük bir bölümü Ethereum ağı üzerinde kurulmuştur.
Hacimsel bazda dünyanın en büyük ikinci kripto para birimi olan Ethereum, yapısı gereğince token’lar için bulunmaz bir nimettir. Bunun bilincinde olan ekipler, token geliştirmek istediklerinde en çok Ethereum’u tercih ederler. Örneğin, futbol kulüplerine ait fan token’lar. FC Barcelona Fan Token (BAR), Ethereum ağının alt zincirlerinden bir tanesi olan Chiliz zincirine bağlı bir token’dır. Yukarıda madde madde verdiğimiz özelliklerin tümü, aslında FC Barcelona Fan Token’in (BAR) sunduğu özellikler arasında yer almaktadır.
Bir kripto varlığın kripto para mı, yoksa token mı olduğunu nasıl anlarız?
Herhangi bir kripto varlığa yatırım yapmak istiyorsunuz ancak öncesinde bunun bir kripto para mı, yoksa token mı olduğunu öğrenmek istediğinizi varsayalım. Yapabileceğiniz en kolay şey, o kripto varlığın internet sitesine ulaşıp, whitepaper’ına göz atmak olacaktır. Orada eğer kripto varlığın kendine ait bir ağı olduğu yazıyorsa o bir kripto paradır. Başka bir ağa bağlıysa token’dır. Bunu anlamak işte bu kadar kolaydır.
Whitepaper ne admin?
Kripto para camiası ile ilgileniyorsanız okumaya alışmalısınız. Bazı yerlerde “beyaz sayfa” olarak da anılan whitepaper, bir projenin teknik dokümanıdır. Hani elektronik bir alet alırsınız ve içinde sayfalar dolusu yazının olduğu broşürler bulunur ya, işte whitepaper tam olarak budur. Söz konusu proje ile ilgili tüm detaylar burada yazar. Böylelikle yatırım yaptığınız şeyin ne olduğunu iyi bir şekilde anlarsınız.
- Editör Notu: Eğer bir kripto varlığa yatırım yapmak istiyorsanız, önce whitepaper’ını okumanızda fayda var. Belgeyi oldukça dikkatli bir şekilde okur, ekibin ne yapacağını gerçekten anlarsanız, projenin gelecek vadedip vadetmediğini uzman olmasanız da rahatlıkla çözebilirsiniz. Böylelikle ön satış programlarına dahil olabilir veya uzun vadeli yatırımlar yapabilirsiniz. Bu camiada verilebilecek en iyi yatırım tavsiyelerinden bir tanesi, whitepaper okuma tavsiyesidir.
